Interview met Henk van Laar - Bureau Telematica Binnenvaart

“We steunen het initiatief van harte”, legt Henk van Laar uit. “Het is te prijzen dat Agentschap Telecom zich er sterk voor maakt dat de gegevens die de AIS-apparatuur uitzendt, correct zijn. Goed dat ze op het belang daarvan wijzen. Ze zijn echt begaan met de scheepvaart en bereid om te luisteren naar schippers: hoe zij het ervaren.” 

Het initiatief voor 'AIS een goed ID!' kwam in 2018 van Agentschap Telecom, dat als autoriteit verantwoordelijk is voor het toezicht op de digitale infrastructuur. De feestelijke aftrap vond plaats op 28 december 2018, tijdens de jaarlijkse Telematicadag van BTB in Nijmegen. Aanleiding was een enquête van de Centrale Commissie voor de Rijnvaart in 201, waaruit bleek dat meer dan de helft van schippers in de beroepsvaart niet goed weet hoe je AIS-apparatuur correct instelt en gebruikt. Uit gegevens van Agentschap Telecom bleek bovendien dat bijna 15 procent van de transponders niet aanstond, een storing had of foute gegevens uitzond. Met 'AIS een goed ID!' willen de samenwerkende partijen hun achterbannen en andere gebruikers daarvan bewust maken.

Praktisch mee omgaan

Al gebeurt het steeds minder, Henk weet dat in het stuurhuis gemakkelijk vergeten kan worden om de navigatiestatus aan te passen: “Of je aan het varen bent of niet. Misschien vergeten ze dat nog weleens doordat schippers die informatie zelf niet gebruiken. Maar het is wel informatie die moet kloppen. Dat geldt zowel voor verplichte als vrijwillige informatie.''

Als je iets uitzendt dat niet correct is, ben je in principe in overtreding. Nu gaan we daar in Nederland gelukkig praktisch mee om: de schipper krijgt eerst een waarschuwing. In Duitsland zijn ze sneller geneigd meteen een boete uit te delen.”

Henk is blij dat Agentschap Telecom bij geconstateerde overtredingen een e-mail naar de scheepseigenaar stuurt om te melden dat er een fout is geconstateerd en dat die moet worden verholpen. Een speciaal animatiefilmpje geeft daarover uitleg. “Zo’n aanpak werkt bij de invoering van nieuwe technologie vaak het beste. Dat weten we bij BTB uit ervaring.”   

Belang voor binnenvaart

Agentschap Telecom verleent weliswaar de AIS-vergunningen en handhaaft op het gebruik ervan, maar het doet zelf niets met de informatie die de transponders uitzenden. Dat doet vooral de scheepvaart zelf én de vaarwegbeheerders. Voor sluisplanning bijvoorbeeld.

“We hebben er ook zelf belang bij als branche. Ook voor ligplaatsinformatiesystemen: om te weten over de bezetting van ligplaatsen. Dat je niet ergens naar toe vaart om af te meren, maar dat alle plekken bezet blijken te zijn als je aankomt. Dan moeten de afmetingen van de schepen natuurlijk wel correct zijn.”

Ook van belang is dat de antennepositie goed is ingevoerd. “Alleen zit die achter een installatiewachtwoord, waardoor de schipper hem niet zelf mag aanpassen. Maar dat zorgt voor een onwerkbare situatie. Als je op de Main ligt en er moet een installateur uit Nederland komen om die input te veranderen, dan schiet je je doel voorbij.”

Dialoog zoeken

Verkeerde informatie kwam en komt best vaak voor. In de beginperiode na de invoering op 1 december 2014 ging het vooral om een verkeerd MMSI-nummer of een verkeerde scheepsnaam. “Uit protest deden sommige schippers dat expres. ‘Gaat je niks aan’ als scheepsnaam. Heel flauw en ook onwenselijk. Dat gebeurt nu niet meer. Schippers beseffen dat het niet zo handig is. Het is tijdens de vaart juist heel makkelijk als je op de Inland ECDIS kunt zien welke schepen vlakbij varen, hoe ze heten en wat voor soort schepen het zijn. Dat vergemakkelijkt het schip-schip-verkeer en de onderling communicatie.” 

Als er nu nog verkeerde informatie wordt uitgezonden, zijn schippers zich daar zelf doorgaans niet van bewust, vertelt Henk. “Ze kunnen dat ook niet eenvoudig zelf controleren. Ze spreken elkaar er gelukkig onderling wel op aan als ze zien dat de instelling bij een ander niet correct is. Dat gaat spontaan, met elkaar maken we zo’n nieuw digitaal ecosysteem beter in de binnenvaart. Dat vindt de Nederlandse overheid ook prettig, merk ik. Het past in onze cultuur. Rijkswaterstaat verdient daarvoor ook een compliment: daar denken ze vooraf na over hoe veranderingen in de stuurhut zullen worden ontvangen en zoeken ze de dialoog. Onder meer met ons.”

Ingeburgerd

In het begin was privacy een issue. Dat speelt nu nauwelijks nog een rol. “We raden wel af om bestemming en lading in te vullen”, zegt Henk. “Dat is ook niet verplicht. Maar als je het verkeerd invoert, ben je wettelijk gezien nog strafbaar ook. In Duitsland zijn daar ook schippers voor beboet.”

Inmiddels is AIS volledig ingeburgerd in de beroepsvaart. Vragen of klachten krijgen ze bij het BTB nog nauwelijks.

“Dat gebeurt een enkele keer. Dat komt dan voornamelijk doordat we in de praktijk situaties tegenkomen die we tien, twintig jaar niet konden voorzien.”

“Vaak is dat het gevolg van het feit dat AIS een systeem is dat vanuit de zeevaart is geïmporteerd in de binnenvaart. Dat is een heel andere omgeving, waar het systeem voor heel andere doeleinden wordt gebruikt, namelijk het voorkomen van aanvaringen. Er zijn dingen overgenomen, waarvan je je kunt afvragen of ze voor de binnenvaart nu wel zo handig zijn. Doordat het om internationale wetgeving gaat, vergt aanpassing daarvan flexibiliteit en tijd.”

“Maar dat neemt niet weg dat schippers hun zaken goed op orde moeten hebben”, vindt Henk. “Check regelmatig je gegevens en vul ze goed in.”