Interview met Erik Lucas - hoofd Markttoezicht bij de RDI
Inland-AIS (Automatic Identification System) is snel uitgegroeid tot een belangrijk én gewaardeerd hulpmiddel aan boord. Essentieel voor een veiliger scheepvaart.
Uit een enquête van de Centrale Commissie voor de Rijnvaart bleek in 2017 echter dat meer dan de helft van schippers in de beroepsvaart niet goed weet hoe je de AIS-apparatuur juist instelt en gebruikt. Uit gegevens van de RDI bleek bovendien dat bijna 15 procent van de transponders niet aanstond, een storing had of foute gegevens uitzond.
Controle
De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) zet zich in voor betrouwbare radiocommunicatie tussen schepen onderling én met de wal. Als autoriteit van de digitale infrastructuur stellen we voorwaarden aan maritieme apparatuur, aan kennis en bekwaamheid van de gebruikers ervan, en houden we het toezicht op het gebruik van deze apparatuur. Vanuit die verantwoordelijkheid geven we voor Nederlandse schepen de identificatiegegevens voor de AIS-transponders uit. Ook zijn wij verantwoordelijk voor de controle: dat/of de apparatuur volgens de regels gebruikt wordt en of de programmering van de transponder aan boord overeenkomt met het nummer dat is uitgegeven. Die controle valt onder de afdeling Toezicht.
Dat gebeurt onder meer in het veld: maritieme inspecteurs posten langs vaarwegen, bij bruggen en sluizen en gaan ook soms aan boord. “Ze beschikken over een koffer vol apparatuur erin om uitgezonden gegevens vast te leggen: een AIS-ontvanger, marifoons en een laptop… De inspecteurs kijken wat de transponder van een schip uitzendt en of dat overeenstemt met wat in onze database staat. Blijkt dat niet correct te zijn, dan melden we dat bij de scheepseigenaar.”
We wijzen schippers nu op een animatiefilmpje op onze site. Daarin geven we uitleg over installatie en ingebruikname van AIS-transponders. De naleving is inmiddels gestegen naar 96 procent.
Geen boetes meer
Formeel is dat een overtreding en voorheen bekeurden de inspecteurs scheepseigenaren daarvoor. "250 euro bedroeg de boete. Maar daar zijn we mee gestopt. Daar werd de schipper niet blij van, wij ook niet. En de naleving verbeterde er niet van, merkten we. We sturen de eigenaar van de transponder nu een mailtje om te melden dat we een fout hebben geconstateerd en dat hij daar iets aan moet doen. We wijzen hem ook op een animatiefilmpje op onze site dat we speciaal hebben laten maken en dat uitleg geeft. Een paar weken later bellen we daarover na. Bijna alle schippers lossen het dan op." De naleving is inmiddels gestegen naar 96 procent.
Want er is geen sprake van onwil bij schippers, vertelt Erik. Dat merkte hij ook uit de gesprekken met de partners binnen 'AIS een goed ID!'. Er kunnen diverse oorzaken zijn voor fouten; vaak weten de opvarenden niet eens dat hun AIS niet correct werkt. “Soms springen transponders spontaan terug naar de fabrieksinstellingen – na een spanningsdip aan boord bijvoorbeeld – of een software fix. Wat ook voorkomt, is dat antennes niet goed afgestemd zijn. Dan interfereren de signalen mogelijk met andere antennes aan boord en vallen ze weg. Andere apparatuur kan storend werken. Soms zie je schepen wel en dan weer niet. Zelfs ledverlichting kan een spelbreker zijn, zeker in combinatie met een dimmer. We handhaven wel als eigenaren niet meewerken.”
Er zijn ook merken transponders die aanzienlijk minder goed werken dan andere. Storingen kunnen ook komen doordat inferieur aansluitmateriaal is gebruikt. Van de zeetransponders weten we dat er een paar merken zijn die continu onnodig duizenden lege berichten uitzenden. Dat is schadelijk, want als er te veel capaciteit wordt verbruikt, worden andere berichten niet geregistreerd of te laat.
Stoorzenders langs de vaarweg
Wat na onderzoek ook bleek, was dat sommige radiosignalen langs een vaarweg lokaal storingen veroorzaken. "We hebben daarna aan boord van schepen van Rederij Cement Tankvaart meetapparatuur geplaatst en door heel Nederland metingen verricht. Zo ontdekten we dat bij de energiecentrale bij Diemen een verdeelstation stond dat als stoorzender werkte. Dat is opgelost. Net als een enorme display die in de Rotterdamse haven hing. Toen die werd uitgezet, waren de problemen ter plekke voorbij."
De inspecteurs staan tegenwoordig minder vaak langs een rivier of kanaal. De controle is grotendeels geautomatiseerd, vertelt Erik. "We hebben op diverse plekken in Nederland permanente ontvangstapparatuur opgesteld. Onder meer in Nijmegen. Die vangen de AIS-signalen van passerende schepen op en zenden die door zodat ze met de gegevens in de database vergeleken kunnen worden."
Uiteindelijk hopen we dat schippers zich bewuster zijn van mogelijke problemen met de AIS-transponder.
Betere nazorg
De leveranciers en installateurs van AIS-transponders zijn niet vertegenwoordigd binnen 'AIS een goed ID!', maar Erik wil hen er zeker bij betrekken. In 2022 zijn er plannen voor een leveranciersdag. "Zij zijn de deskundigen. Van hen mag je verwachten dat ze ook de voorlichting en uitleg aan schippers oppakken. En in een aantal gevallen betere nazorg te leveren. Er zijn AIS-transponders waar inmiddels geen service en onderhoud meer op wordt geleverd. Of waar geen software-updates meer voor komen. Lastig is dat die transponder nogal eens helemaal is weggewerkt en de schipper er niet bij kan."
"Uiteindelijk hopen we dat schippers zich bewuster zijn van mogelijke problemen met de AIS-transponder. Dat ze de werking regelmatig controleren – en ook de gegevens die ze uitzenden. We kijken of er een oplossing is waarmee een schipper zelf kan controleren wat zijn transponder uitzendt. Gegevens over zijn schip, maar bijvoorbeeld ook of de landstaal correct staat ingesteld: Nederlands dus."
Als je weet hoe het moet, is het een kleine moeite. Maar met grote invloed op de veiligheid op de vaarwegen!