Verkenning digitale platformen en artificiële intelligentie in het Nederlandse elektriciteitssysteem

Digitalisering speelt belangrijke rol bij het in balans houden van vraag en aanbod op het elektriciteitsnet.

De energietransitie zorgt voor grote veranderingen in ons elektriciteitsnet. Windturbines en zonnepanelen voorzien in toenemende mate in de vraag naar schone en duurzame energie. Omdat we met zijn allen steeds meer elektriciteit gebruiken – bijvoorbeeld voor verwarming, vervoer en industrie – loopt het elektriciteitsnet tegen zijn grenzen aan. En dit terwijl het netwerk altijd perfect in balans moet zijn en niet overbelast mag raken. Agentschap Telecom, een van de toezichthouders in de digitale en energie-infrastructuur, liet een verkennend onderzoek uitvoeren naar de rol die digitale platformen en artificiële intelligentie (AI) nu en straks zullen spelen in de aansturing van de elektriciteitsvoorziening.

Voor een toekomstvaste en veilige samenleving moeten de energie- en digitale transitie hand in hand gaan, vindt Agentschap Telecom. De toekomstige Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) – de nieuwe naam vanaf 1 januari – vroeg Bluemark Innovations een verkennend onderzoek uit te voeren naar de impact van digitale platformen en AI in de elektriciteitssector. Doel van het onderzoek is de energietransitie te ondersteunen en tegelijkertijd risico’s te beperken door deze tijdig in kaart te brengen.

De rol van AI en digitale platformen in de aansturing van de elektriciteitsvoorziening zal de komende vijf à tien jaar sterk toenemen, aldus het rapport ‘Verkenning digitale platformen en artificiële intelligentie in het Nederlandse elektriciteitssysteem’. De onderzoekers hebben hiervoor een brede definitie van AI gehanteerd. Toepassingsgebieden zitten met name in aansturing van vraag en aanbod om de beschikbare energie zo optimaal mogelijk te gebruiken en om het elektriciteitsnet stabiel te houden en overbelasting te voorkomen.
Er worden zes hoofdactiviteiten voor digitale platformen geïdentificeerd:

  • het aansturen van zogenaamde regelbare decentrale eenheden zoals elektrische auto's, warmtepompen en thuisbatterijen;
  • het aansturen van flexibiliteit in vraag of aanbod van industrie;
  • het uitwisselen van elektriciteit tussen aangeslotenen;
  • automatische aansturing van slimme apparatuur in huis;
  • de automatisering van onderstations in het elektriciteitsnet;
  • congestiemanagement.

Op basis daarvan komen de onderzoekers tot een aantal scenario’s met bijbehorende risico’s voor de komende vijf tot tien jaar. Het rapport mondt uit in concrete aanbevelingen om deze risico’s te beperken.