In de energietransitie spelen zonnepanelen en ledverlichting een belangrijke rol. Door goede kwaliteit van materialen en een correcte aanleg van systemen, voorkom je storende effecten door deze apparatuur. Over dit onderwerp ging het vierde webinar van het symposium Opstap naar weerbaarheid 2021.
Actieve componenten zoals omvormers (inverters), MPP-trackers en micro-omvormers in een zonnepaneelinstallatie (PV-installatie) kunnen verstoring veroorzaken door slechte kwaliteit van onderdelen van de installatie. Daarnaast kan verkeerde aanleg van de kabels van de installatie ervoor zorgen dat er storingen ontstaan. Een installateur die bezuinigt op koper kan onbedoeld een antenne creëren die een signaal uitzendt. Dit signaal kan een frequentie van bijvoorbeeld radiozendamateurs of radio-omroep verstoren.
Voorkom etherafval in de energietransitie
Door de energietransitie wordt het steeds drukker in de ether. Er komen niet alleen zeer veel (onmisbare) zonnepanelen bij, maar denk ook aan accupakketten voor energieopslag. Om alle apparaten naar behoren te kunnen laten werken, ziet Agentschap Telecom erop toe dat de ether zo schoon mogelijk blijft en etherafval voorkomen wordt.
Dit begint bij producten die voldoen aan de Europese eisen. Wij zetten in op bewustwording bij fabrikanten en importeurs over het belang van producten die niet teveel storing veroorzaken, voldoende immuun zijn voor een bepaalde mate van storing en geen gevaar vormen voor de veiligheid en gezondheid. Daarnaast wil het agentschap installateurs ertoe aanzetten PV-installaties storingsvrij aan te leggen. Met enkel strengere producteisen komen we er niet. Het gaat om de balans en om bewustwording.
Voorkomen van storing is een samenspel tussen fabrikanten, importeurs en installateurs. Holland Solar werkt hier hard aan, samen met Techniek Nederland. Naast het beperken van storende apparaten, ziet de branche ook een rol voor fabrikanten en importeurs van de ontvangende apparatuur en netwerken om met een hogere ruisvloer om te kunnen gaan. Agentschap Telecom beaamt het belang van robuustheid van apparatuur, maar zet met name in op zo min mogelijk etherafval, zodat apparatuur bruikbaar blijft.
Sprekers webinar
In dit webinar ging onze presentator Maarten Bouwhuis in gesprek met:
- Leon Straathof, adviseur netinfrastructuur en -regulering Holland Solar
- Erik Lucas, hoofd markttoezicht Agentschap Telecom
Webinar terugkijken
Heeft u het webinar gemist? Of was u erbij, maar wil u graag bepaalde stukken terugkijken? U vindt hier een opname van het webinar: Zonnepanelen: energiebron of bron van zorg?
1 00:00:19:24 00:00:22:09
Een welgemeend goedemiddag.
Fijn dat u kijkt.
2 00:00:22:12 00:00:26:03
U kijkt naar het symposium Opstap naar
Weerbaarheid van het Agentschap Telecom.
3 00:00:26:06 00:00:28:08
Namens hen zeer welkom.
4 00:00:28:11 00:00:32:01
En u bent aangeschoven
voor alweer het vierde webinar van deze dag.
5 00:00:32:04 00:00:33:18
Sommigen van u kijken ze allemaal...
6 00:00:33:21 00:00:37:04
maar velen van u hebben zich ook
specifiek aangemeld voor dit webinar.
7 00:00:37:07 00:00:40:06
Van harte welkom. Fijn dat u kijkt.
8 00:00:40:09 00:00:44:10
Mijn naam is Maarten Bouwhuis,
ik ben uw host, dagvoorzitter.
9 00:00:44:13 00:00:47:14
Ik werk als dagvoorzitter, presentator,
coronatijd vooral online...
10 00:00:47:17 00:00:50:03
en als presentator van BNR Nieuwsradio.
11 00:00:50:06 00:00:53:10
We gaan het hebben over zonnepanelen,
en de centrale vraag is:
12 00:00:53:13 00:00:58:21
Die zonnepanelen, is dat nou vooral een
energiebron, of toch ook een bron van zorg?
13 00:00:58:24 00:01:00:15
Want er is nogal wat aan de hand...
14 00:01:00:18 00:01:03:12
als het gaat bijvoorbeeld
over storingen in de ether...
15 00:01:03:15 00:01:07:05
die zonnepaneelinstallaties
kunnen veroorzaken.
16 00:01:07:08 00:01:08:14
Het is in ieder geval dusdanig...
17 00:01:08:17 00:01:11:22
dat het Agentschap Telecom
zich daar druk over maakt...
18 00:01:12:00 00:01:16:17
en heel graag dus daar
het komende half uur dit webinar aan wijdt.
19 00:01:16:20 00:01:21:02
Nou, dat gaan we samen doen met de gasten
die straks bij mij aan tafel zitten...
20 00:01:21:05 00:01:26:01
maar toch vooral ook met u,
want Eelco Vriezekolk is bij mij.
21 00:01:26:04 00:01:29:10
Hij is mijn steun en toeverlaat
in de interactie.
22 00:01:29:13 00:01:31:13
Dat is toch een van de voordelen
van de coronatijd...
23 00:01:31:16 00:01:33:06
dat we het echt interactief kunnen doen...
24 00:01:33:09 00:01:35:07
terwijl u lekker thuis zit
aan uw kopje koffie...
25 00:01:35:10 00:01:38:15
wellicht wel onder uw eigen zonnepanelen
die op uw dak liggen.
26 00:01:38:18 00:01:40:22
Ik heb er tien,
dus ik ben heel benieuwd naar dit gesprek...
27 00:01:41:00 00:01:42:21
maar Eelco Vriezekolk
zorgt voor de interactie...
28 00:01:42:24 00:01:45:18
en ik geef Eelco heel graag het woord.
29 00:01:45:21 00:01:49:07
Ja, dank je wel, Maarten. Ik ben dus,
zoals gezegd, Eelco Vriezekolk...
30 00:01:49:10 00:01:51:24
en ik ben vandaag uw stem, hier aan tafel.
31 00:01:52:02 00:01:55:13
Want we maken het interactief,
en dat doen we op verschillende manieren.
32 00:01:55:16 00:01:59:10
Om te beginnen, ziet u
naast dit scherm ergens een chatfunctie.
33 00:01:59:13 00:02:03:08
Zet u vooral in de chat al uw opmerkingen
of vragen of andere bijdragen...
34 00:02:03:11 00:02:06:08
aan de discussie
die zo meteen aan tafel gaat plaatsvinden.
35 00:02:06:11 00:02:09:21
Ik breng vervolgens
die punten namens u in in het gesprek...
36 00:02:09:24 00:02:13:02
en dat doe ik niet alleen. Ik heb een heel
team van moderatoren achter mij zitten...
37 00:02:13:05 00:02:14:14
die mij daarbij helpen.
38 00:02:14:17 00:02:18:11
Dus alle bijdragen die u heeft
vanuit uw kennis of vanuit uw interesse...
39 00:02:18:14 00:02:21:15
zet hem in de chat,
en dan zet ik hem hier aan tafel door.
40 00:02:21:18 00:02:24:07
Naast de chat
hebben we ook af en toe een opiniepeiling...
41 00:02:24:10 00:02:28:04
om uw mening tegenover
die van de mensen aan tafel te zetten.
42 00:02:28:07 00:02:30:01
En de makkelijkste manier
om dat uit te leggen...
43 00:02:30:04 00:02:33:04
is om gewoon de eerste poll
maar eventjes te starten.
44 00:02:33:07 00:02:36:17
Die verschijnt vanzelf bij u in beeld,
dus u ziet hem nu verschijnen...
45 00:02:36:20 00:02:38:06
en de vraag luidt als volgt:
46 00:02:38:09 00:02:41:24
Hoe is uw verbinding met het zonnepaneel?
47 00:02:42:02 00:02:45:07
Hoe bent u verbonden daarmee?
Wat is uw relatie?
48 00:02:45:10 00:02:49:09
Bent u producent of verkoper?
Klik dan op antwoord A.
49 00:02:49:12 00:02:52:13
Bent u installateur,
klik dan nu op antwoord B.
50 00:02:52:16 00:02:55:18
Bent u een beleidsmaker,
dan kan u kiezen voor C...
51 00:02:55:21 00:02:58:22
en bent u zendamateur,
dan willen we dat ook graag weten.
52 00:02:59:00 00:03:00:22
Kiest u dan eventjes voor optie D.
53 00:03:01:00 00:03:03:04
Dus maak nu uw keuze.
Ik wil er niet te lang mee wachten...
54 00:03:03:07 00:03:10:03
dus ga nu eventjes naar het scherm
en klik op A of B of C of D.
55 00:03:10:06 00:03:13:15
A als u producent bent of verkoper,
B: installateur...
56 00:03:13:18 00:03:17:15
C: beleidsmaker of D: zendamateur.
57 00:03:17:18 00:03:21:02
Ik zie de antwoorden binnenkomen.
We hebben nog niet iedereen binnen.
58 00:03:21:05 00:03:22:09
Ik geef u nog even de tijd...
59 00:03:22:12 00:03:24:18
maar alstublieft,
zorg ervoor dat er wat tempo in zit...
60 00:03:24:21 00:03:29:10
want we willen u natuurlijk niet onthouden
van de sprekers hier aan tafel.
61 00:03:29:13 00:03:33:09
Goed, dan denk ik dat we de meeste
antwoorden inmiddels wel binnen hebben.
62 00:03:33:12 00:03:36:18
Dan sluiten we de poll
en daarna kunt u ook niet meer antwoorden.
63 00:03:36:21 00:03:39:00
En de resultaten zijn als volgt:
64 00:03:39:03 00:03:43:17
We hebben helaas vandaag geen installateurs
in het deelnemerspubliek zitten.
65 00:03:43:20 00:03:46:22
Dat is wel erg jammer.
We hebben wel een kleine 15%...
66 00:03:47:00 00:03:50:12
die verbonden is als producent
of verkoper van zonnepanelen.
67 00:03:50:15 00:03:52:22
Daarnaast hebben we
nog een helft ongeveer...
68 00:03:53:00 00:03:55:17
die zich
beleidsmatig bezighoudt met zonnepanelen...
69 00:03:55:20 00:04:01:06
en de rest, 40%, dat is toch wel een
flink aantal, noemt zichzelf zendamateur.
70 00:04:01:09 00:04:04:11
Dat lijkt mij een hele mooie uitkomst,
Maarten, om het gesprek mee te beginnen.
71 00:04:04:14 00:04:07:09
Ja, dank je wel, Eelco.
En bedankt voor het stemmen op de poll.
72 00:04:07:12 00:04:09:02
Misschien zat je op groot scherm...
73 00:04:09:05 00:04:11:08
dan moet je hem even klein maken,
dan zie je de poll in beeld.
74 00:04:11:11 00:04:14:11
En ik zag in de chat al iemand schrijven:
Ik stem voor antwoord E:
75 00:04:14:14 00:04:16:22
Ik ben niet verbonden met zonnepanelen,
ik doe heel iets anders.
76 00:04:17:00 00:04:21:10
Dat mag natuurlijk ook.
Wellicht is dat ook nog een groep die kijkt.
77 00:04:21:13 00:04:24:04
Sorry voor het verplichte frame
in de vraagstelling.
78 00:04:24:07 00:04:28:20
Maar we hebben meer dan tien zendamateurs
die kijken naar ons.
79 00:04:28:23 00:04:30:13
Daar zijn we ongelooflijk blij mee...
80 00:04:30:16 00:04:34:01
want jullie zijn zo'n belangrijke
bron van informatie voor het Agentschap.
81 00:04:34:04 00:04:38:04
Toch, Erik Lucas, van het Agentschap,
hoofd markttoezicht?
82 00:04:38:07 00:04:41:23
Ja, dat klopt.
Radiozendamateurs beschouw ik vaak...
83 00:04:42:01 00:04:44:21
als een
vooruitgeschoven basispost in het veld...
84 00:04:44:24 00:04:48:15
want die hebben hele gevoelige apparatuur
en ontvangen vrij veel signalen...
85 00:04:48:18 00:04:50:23
en dat zijn voor ons al seintjes van:
86 00:04:51:01 00:04:53:14
Hé, daar zou wel eens wat
met apparatuur aan de hand kunnen zijn.
87 00:04:53:17 00:04:56:00
Dus radiozendamateurs
zijn best wel belangrijk voor ons.
88 00:04:56:03 00:04:57:05
Eelco heeft het gezegd:
89 00:04:57:08 00:05:00:01
Stel je vragen, en jullie hebben
waarschijnlijk goeie vragen, dus stel ze.
90 00:05:00:04 00:05:04:11
Leon Straathof, adviseur netinfrastructuur
en -regulering bij Holland Solar.
91 00:05:04:14 00:05:08:16
Leon, van harte welkom.
Holland Solar is de branchevereniging...
92 00:05:08:19 00:05:11:11
van de hele sector
van de zonnepanelen in Nederland?
93 00:05:11:14 00:05:15:07
Ja, dus iedereen die bedrijfsmatig
met zonne-energie verbonden is...
94 00:05:15:10 00:05:17:08
die kan lid worden van Holland Solar.
95 00:05:17:11 00:05:23:05
Producenten, installateurs, fabrikanten...
Die hebben we allemaal onder onze leden.
96 00:05:23:08 00:05:24:19
Ik zei in mijn opening, Erik...
97 00:05:24:22 00:05:28:04
het Agentschap maakt zich zorgen
over zonnepaneelinstallaties.
98 00:05:28:07 00:05:31:23
Waar bestaan die zorgen uit?
-Ja, zonnepaneelinstallaties...
99 00:05:32:01 00:05:35:07
als ze minder goed zijn ontworpen
of minder goed zijn gebouwd...
100 00:05:35:10 00:05:38:08
en ook minder goed zijn geïnstalleerd...
101 00:05:38:11 00:05:41:05
kunnen
voor stoorsignalen in de ether zorgen.
102 00:05:41:08 00:05:45:19
Die zonnepanelen liggen hoog op daken
en zenden de hele dag.
103 00:05:47:22 00:05:51:16
Dus dat levert vrij veel stoorsignalen,
prutteltjes in de ether...
104 00:05:51:19 00:05:56:04
waardoor andere communicatiediensten daar
nadelige invloed van kunnen ondervinden.
105 00:05:56:07 00:05:59:21
Dus daar maken we ons zorgen om.
-En andere communicatiediensten zoals?
106 00:05:59:24 00:06:05:17
Nou ja, je kan kijken...
Een bekende is best wel het C2000 netwerk.
107 00:06:05:20 00:06:09:06
Dat kan hier hinder van ondervinden
of storing van ondervinden...
108 00:06:09:09 00:06:12:01
defensietoepassingen
zitten in deze banden...
109 00:06:12:04 00:06:16:03
we kunnen kijken
naar digitale audio... digitale radio...
110 00:06:16:06 00:06:19:19
De DAB+ radio van mijn geliefde BNR...
111 00:06:19:22 00:06:22:00
wordt af en toe gestoord
door een paar zonnepanelen?
112 00:06:22:03 00:06:26:23
Dat kan gestoord worden door zonnepanelen,
dus er zijn wel een aantal...
113 00:06:27:01 00:06:30:14
En de radiozendamateurs natuurlijk,
die ondervinden hier ook hinder van.
114 00:06:31:20 00:06:36:03
Is het een herkenbaar beeld?
-Jazeker. Tuurlijk. Dus wij delen de zorg.
115 00:06:36:06 00:06:40:06
Dus we vinden ook dat daar gewoon goeie
oplossingen voor gevonden moeten worden.
116 00:06:40:09 00:06:43:24
Misschien wel een kleine nuance
is dat alles wat een omvormer heeft...
117 00:06:44:02 00:06:46:06
deze storingen veroorzaakt.
118 00:06:46:09 00:06:50:02
Dus dat er wel meer is dan alleen
zonnepanelen die deze storingen veroorzaken.
119 00:06:50:05 00:06:52:10
Wel belangrijk om te weten.
-Dat is niet zo ingewikkeld.
120 00:06:52:13 00:06:57:20
Jomima Tuhehay is een collega van jou,
van het Agentschap Telecom...
121 00:06:57:23 00:07:01:11
en zij is voor ons op pad gegaan, met
heel veel zonnepanelen op de achtergrond...
122 00:07:01:14 00:07:06:09
in een prachtige video waarin ze
het probleem nog eens even haarfijn uitlegt.
123 00:07:15:01 00:07:19:17
Zonnepaneelinstallaties zoals deze
zijn onmisbaar in de energietransitie.
124 00:07:19:20 00:07:22:18
Agentschap Telecom
ziet alleen twee risico's:
125 00:07:22:21 00:07:27:15
1: slechte kwaliteit van de apparatuur,
en 2: verkeerde aanleg van de installatie.
126 00:07:27:18 00:07:30:20
Bij de kwaliteit
gaat het over bijvoorbeeld omvormers.
127 00:07:30:23 00:07:34:21
Zonder goede filters in de omvormers
veroorzaken zij storingen in de ether.
128 00:07:34:24 00:07:37:04
Denk aan
het netwerk van de politie en brandweer...
129 00:07:37:07 00:07:40:02
maar ook aan storingen
op de ontvangst van uw digitale radio.
130 00:07:40:05 00:07:43:09
Bij verkeerde aanleg
gaat het om de kabels van de installatie.
131 00:07:43:12 00:07:47:00
De kabels horen netjes naast elkaar te
liggen en niet in lussen gelegd te worden.
132 00:07:47:03 00:07:50:12
Worden de kabels wel in lussen gelegd,
dan werken ze als antennes...
133 00:07:50:15 00:07:54:22
en veroorzaken ze storingen in de ether.
Maar ja, hoe erg is dat?
134 00:07:55:00 00:07:58:12
Ieder apparaat veroorzaakt immers
een bepaalde hoeveelheid ruis.
135 00:07:58:15 00:08:03:14
Ik noem die ruis etherafval.
Denk bijvoorbeeld aan een plastic zak.
136 00:08:03:17 00:08:07:16
Eén plastic zak op de vuilnisbelt is geen
probleem, maar in een natuurgebied wel.
137 00:08:07:19 00:08:11:02
En honderd plastic zakken
zijn bijna in iedere omgeving een probleem.
138 00:08:11:05 00:08:13:00
Zo zit het ook met etherafval.
139 00:08:13:03 00:08:16:03
Steeds meer zonnepanelen
betekent meer kans op storing.
140 00:08:16:06 00:08:18:19
Dit probleem
zagen we ook bij ledverlichting.
141 00:08:18:22 00:08:21:05
De eerste lichting ledlampen stoorde flink.
142 00:08:21:08 00:08:23:06
Fabrikanten hebben dit probleem opgelost...
143 00:08:23:09 00:08:25:24
door
een betere kwaliteit lampen te produceren.
144 00:08:26:02 00:08:28:16
Agentschap Telecom
verwacht eenzelfde evolutie te zien...
145 00:08:28:19 00:08:30:07
bij zonnepaneelinstallaties.
146 00:08:30:10 00:08:34:06
Dus minder ruis uit de installaties door
een betere kwaliteit van de apparatuur...
147 00:08:34:09 00:08:37:12
en een goede aanleg,
en geen restafval in de ether meer.
148 00:08:37:15 00:08:39:23
Maar hiervoor
is nog wel het een en ander nodig.
149 00:08:40:01 00:08:43:21
Mijn vraag aan u is: Wie moet
de storingen door apparatuur voorkomen?
150 00:08:43:24 00:08:51:07
Is dat A: de fabrikant, B: de installateur,
C: de importeur, of D: de overheid?
151 00:08:51:10 00:08:53:11
Ik ben benieuwd naar uw kijk hierop.
152 00:08:58:04 00:08:59:22
Dank je wel. Dat was mijn collega Jomima...
153 00:09:00:00 00:09:02:24
vanaf een heel koud
Zernike Campus in Groningen.
154 00:09:03:02 00:09:06:21
En de poll die heeft ze al actief gezet,
die staat al open. De vraag was:
155 00:09:06:24 00:09:09:23
Wie moet
die storingen van die zonnepanelen oplossen?
156 00:09:10:01 00:09:12:16
En u begint al te antwoorden,
dat is heel fijn.
157 00:09:12:19 00:09:16:05
Optie A, dat is de fabrikant,
optie B de installateur...
158 00:09:16:08 00:09:20:14
en klikt u even op het juiste antwoord, hè?
Optie C: de importeur van de spulletjes...
159 00:09:20:17 00:09:24:08
of optie D:
De overheid moet dat maar oplossen.
160 00:09:24:11 00:09:27:09
Dus maak een keus, klik nu.
Wacht daar niet te lang mee.
161 00:09:27:12 00:09:31:06
Ook als u thuis zit te luisteren en u denkt:
Ik kan ondertussen wel wat multitasken.
162 00:09:31:09 00:09:34:13
Schakel even terug naar dit scherm
en maak even een keus...
163 00:09:34:16 00:09:37:05
en help ons even daarbij in het gesprek.
164 00:09:38:04 00:09:40:02
Nou, ik denk
dat we genoeg antwoorden binnen hebben.
165 00:09:40:05 00:09:43:02
Dank je wel allemaal, voor het beantwoorden.
166 00:09:43:05 00:09:47:24
Als ik het even samenvat: Iets van 60%
zegt dat de fabrikant verantwoordelijk is...
167 00:09:48:02 00:09:50:07
voor het oplossen van de storingen.
168 00:09:50:10 00:09:56:02
26% legt de bal toch bij de installateurs
neer, 4% bij de importeurs...
169 00:09:56:05 00:09:58:13
en de resterende 9% vindt dat de overheid...
170 00:09:58:16 00:10:03:03
toch in eerste instantie aansprakelijkheid
heeft om dit probleem op te lossen.
171 00:10:03:06 00:10:06:00
Ik vraag me af
wat onze sprekers daarvan vinden.
172 00:10:06:03 00:10:08:15
Dank je wel, Eelco, voor ook deze uitslag.
173 00:10:08:18 00:10:10:24
60% legt de bal inderdaad bij de fabrikant.
174 00:10:11:02 00:10:13:13
Maar eerst maar even, Erik,
voordat we daarop doorgaan...
175 00:10:13:16 00:10:17:23
Kan één zonnepaneelinstallatie of één
zonnepaneel al een probleem veroorzaken?
176 00:10:18:01 00:10:22:15
Nee, als het een kleine installatie,
een huisinstallatie betreft...
177 00:10:22:18 00:10:27:02
dan zijn het voornamelijk zendamateurs
die daar problemen mee hebben...
178 00:10:27:05 00:10:31:06
maar wat je vaak ziet is op
bedrijventerreinen, of bij stallen en zo...
179 00:10:31:09 00:10:35:09
dat er hele daken vol gelegd worden
met honderden, soms duizenden panelen...
180 00:10:35:12 00:10:38:04
ja, dat kan wel...
Als dat niet goed is aangelegd...
181 00:10:38:07 00:10:40:22
of dat daar verkeerde componenten
in het systeem zijn gebruikt...
182 00:10:41:00 00:10:44:17
dan kan het echt wel voor problemen zorgen.
-Want dat is wat Jomima uitlegt in de film.
183 00:10:44:20 00:10:47:10
Aanleg en componenten,
dat moeten we even uitleggen.
184 00:10:47:13 00:10:50:19
Laten we beginnen bij de componenten,
dan gaat het over de omvormer.
185 00:10:50:22 00:10:55:20
Niet zozeer het paneel zelf, geloof ik.
-Nee, het paneel zelf is redelijk passief.
186 00:10:55:23 00:11:01:08
Maar er zitten allerlei componenten achter:
MPP-trackers, inverters...
187 00:11:01:11 00:11:03:13
en de bekabeling, hè?
188 00:11:03:16 00:11:07:02
Als die niet goed is aangelegd,
dan kan die als antenne gaan fungeren.
189 00:11:07:05 00:11:11:07
Dus de actieve componenten
binnen de PV-installatie...
190 00:11:11:10 00:11:15:01
die kunnen het probleem gaan veroorzaken.
-Die kunnen een storing veroorzaken.
191 00:11:15:04 00:11:17:02
En dan kan het
aan het component zelf liggen...
192 00:11:17:05 00:11:20:01
ik heb ergens een inferieur product
gekocht en geïnstalleerd...
193 00:11:20:04 00:11:23:13
maar het kan ook aan de installatie liggen.
-Ja, wat Jomima ook uitlegt:
194 00:11:23:16 00:11:28:17
Als de kabels als in een lus over het dak
legt en niet parallel langs elkaar...
195 00:11:28:20 00:11:33:02
dan is zo'n lusvorm een prima antenne.
En wat ik al zei: Ze liggen hoog...
196 00:11:33:05 00:11:35:02
en doen het de hele dag.
-Ja, precies.
197 00:11:35:05 00:11:39:05
Leon, is het eigenlijk onwetendheid
van de branche of onzorgvuldigheid?
198 00:11:39:08 00:11:42:10
Nou ja, wat je ziet
is dat er natuurlijk een samenspel is...
199 00:11:42:13 00:11:47:10
tussen de fabrikanten van omvormers
en de installateurs om dit te voorkomen.
200 00:11:47:13 00:11:49:15
En helaas gaat daar wel eens wat in mis.
201 00:11:49:18 00:11:54:04
En daar proberen we dan in de branche
met opleidingen van installateurs ook...
202 00:11:54:07 00:11:57:01
te voorkomen dat er bijvoorbeeld
bespaard wordt op kabels.
203 00:11:57:04 00:12:00:19
Want je hebt gewoon wat meer koper nodig
om het goed neer te leggen.
204 00:12:00:22 00:12:03:10
Dat zou een verkeerde kostenbesparing zijn.
205 00:12:03:13 00:12:07:07
Daarmee kun je in ieder geval
het installatiedeel goed voorkomen.
206 00:12:07:10 00:12:12:21
Ja, want onze kijker
zegt 60% fabrikant en 26% installateur.
207 00:12:12:24 00:12:18:02
Dus de bulk legt eigenlijk de oplossing
bij die fabrikant en de installateur...
208 00:12:18:05 00:12:20:00
en Holland Solar ziet dat ook zo?
209 00:12:20:03 00:12:22:20
Nou ja, nee. Want het is
een samenspel tussen de omvormer...
210 00:12:22:23 00:12:26:03
en hoe het geïnstalleerd is, dus beide...
211 00:12:26:06 00:12:32:08
Je ontkomt nooit aan signalen,
aan straling...
212 00:12:32:11 00:12:34:21
maar het moet
onder een bepaalde norm blijven, en dat...
213 00:12:34:24 00:12:37:02
Je ontkomt niet aan straling?
Straling is er altijd?
214 00:12:37:05 00:12:41:15
Alles waar een omvormer in zit, straalt
uit, dus dat is gewoon een fact of life.
215 00:12:41:18 00:12:43:23
Maar het moet
onder een bepaalde norm blijven...
216 00:12:44:01 00:12:49:09
en daarmee moet je dus zorgen
dat de fabricaten goed zijn...
217 00:12:49:12 00:12:54:08
dus de omvormers moeten aan die normen
voldoen, en de manier van installeren.
218 00:12:54:11 00:12:56:19
Eén van de twee is niet goed.
-Ik heb tien zonnepanelen...
219 00:12:56:22 00:12:59:01
en de installateur heeft ze
er vier jaar geleden op gelegd.
220 00:12:59:04 00:13:01:22
Dat was in een dag gebeurd.
Hij rijdt weer weg...
221 00:13:02:00 00:13:04:24
Weet hij dan direct
dat hij een storingsvrije...
222 00:13:05:02 00:13:09:10
of in ieder geval onder de marges,
storingsvrije installatie heeft gebouwd?
223 00:13:09:13 00:13:14:16
Nou ja, als hij het volgens de aanlegnormen
of de aanleginstructies heeft neergelegd...
224 00:13:14:19 00:13:17:20
weet je dat het daarmee goed is.
Dus het is ook belangrijk...
225 00:13:17:23 00:13:23:17
dat je een goed gecertificeerde installateur
voor jouw installatie inzet.
226 00:13:23:20 00:13:25:15
Ik heb een aantal vragen
vanuit het publiek.
227 00:13:25:18 00:13:28:24
We hebben toch wel een wat meer technisch
publiek bij deze zending zitten.
228 00:13:29:02 00:13:33:15
En ik krijg veel vragen
over de precieze niveaus waar het over gaat.
229 00:13:33:18 00:13:37:00
Die ruisniveaus van zonnepanelen,
hoe hoog zijn die nou precies?
230 00:13:37:03 00:13:41:13
En dan vooral in vergelijking met de andere
diensten in de aanpalende banden...
231 00:13:41:16 00:13:45:08
hoeveel hoger zijn de zendniveaus
van de diensten die dan verstoord worden?
232 00:13:45:11 00:13:47:07
Is daar een antwoord op?
233 00:13:47:10 00:13:50:10
Hebben we de technische kennis in huis?
-Heel technische vraag is dat.
234 00:13:50:13 00:13:53:03
Nee, de technische kennis zelf
heb ik niet in huis.
235 00:13:56:02 00:14:00:03
Wij meten die installaties met de apparatuur
die we tot onze beschikking hebben...
236 00:14:00:06 00:14:07:09
en daar komen bepaalde niveaus uit,
en als ik kijk naar wat...
237 00:14:07:12 00:14:10:18
Nou wordt het wel technisch.
...naar de EMC-limieten... Dat is...
238 00:14:10:21 00:14:15:00
Je moet altijd tien meter uit de gevel
op een bepaalde hoogte een meting doen...
239 00:14:15:03 00:14:20:11
en als het dan meer dan 37dB microvolt is,
dan is er sprake van storing.
240 00:14:20:14 00:14:22:08
Daaronder is er sprake van hinder.
241 00:14:22:11 00:14:26:21
Dus die niveaus, als wij dat
op straat meten, tien meter uit de gevel...
242 00:14:26:24 00:14:31:12
en we stellen storing vast,
is het altijd boven die limiet.
243 00:14:31:15 00:14:34:01
Je hebt dus storing en hinder.
-Ja.
244 00:14:34:04 00:14:36:07
Maar hinder
wil je misschien ook wel voorkomen.
245 00:14:36:10 00:14:39:24
Ja, maar als ik als toezichthouder...
246 00:14:40:02 00:14:42:22
Daar kan ik wat moeilijker
op gaan handhaven. Daar kan ik...
247 00:14:43:00 00:14:47:14
Want ik heb geen... Als er sprake is
van hinder, dan is er nog...
248 00:14:47:17 00:14:50:10
Dan hoef ik daar niet...
Dan kan ik daar niet op interveniëren.
249 00:14:50:13 00:14:52:19
Ik kan niet zeggen dan:
Zet die installatie uit.
250 00:14:52:22 00:14:55:14
Nee, en je kunt wel naar storingen kijken?
-Ja. Storing...
251 00:14:55:17 00:14:58:21
Want die zendamateurs
waar we het over hebben...
252 00:14:58:24 00:15:03:19
waar we ook een hele hoop kijkers
van hebben, die zien die storingen...
253 00:15:03:22 00:15:06:16
die melden die bij jullie,
en dan gaan jullie daar naartoe...
254 00:15:06:19 00:15:09:07
en dan kom je bij mij door de straat rijden
en dan zeg je:
255 00:15:09:10 00:15:13:20
Aha, dat is deze praatjesmaker
met z'n goedkope installatie.
256 00:15:13:23 00:15:17:20
Die is het. En dan? Wat gebeurt er dan?
-Dan zullen wij met jou in gesprek gaan.
257 00:15:17:23 00:15:25:00
Van: Goh... We adviseren om nog eens even
met jouw installateur te praten...
258 00:15:25:03 00:15:28:01
om te kijken van:
Goh, is dit wel goed aangelegd?
259 00:15:28:04 00:15:30:09
En het product... Kijk, die signalen...
260 00:15:30:12 00:15:32:18
Maar is er een punt
dat als ik er niks aan doe...
261 00:15:32:21 00:15:35:10
dat je mij uiteindelijk
kunt verplichten om af te sluiten?
262 00:15:36:22 00:15:41:13
Theoretisch zou ik dat kunnen.
Ik kan een bindende aanwijzing opleggen...
263 00:15:41:16 00:15:42:22
Maar dat is nog nooit voorgekomen.
264 00:15:43:00 00:15:46:14
Nee. Het is één keer voorgekomen
dat we dat, in Den Haag, hebben gedaan...
265 00:15:46:17 00:15:49:11
met het Congresgebouw.
-Met een congresgebouw zelfs.
266 00:15:49:14 00:15:53:08
Het MECC? Het World Forum. Oké.
-Het World Forum, ja.
267 00:15:53:11 00:15:55:12
Want die had zonnepanelen op het dak,
dat ging niet goed.
268 00:15:55:15 00:15:57:24
Dat ging niet goed, nee. Dus...
-Geweldig.
269 00:15:58:02 00:16:01:09
Maar dus... Je kunt ingrijpen,
maar dat gebeurt bijna nooit.
270 00:16:01:12 00:16:03:03
Je gaat het gesprek aan
en het wordt opgelost.
271 00:16:03:06 00:16:07:04
Ja, want ik wil als markttoezichthouder
zoveel mogelijk stroomopwaarts zitten.
272 00:16:07:07 00:16:10:20
Ik wil... Als ik elke individuele casus
moet gaan behandelen...
273 00:16:10:23 00:16:14:06
dan ben ik daar
al mijn capaciteit op kwijt.
274 00:16:14:09 00:16:16:22
Veel liever
zit ik hogerop in de handelsketen...
275 00:16:17:00 00:16:18:13
bij fabrikanten en importeurs...
276 00:16:18:16 00:16:22:11
want die zijn vanuit de Europese regelgeving
gelijkgeschakeld.
277 00:16:22:14 00:16:25:07
Dat die wel producten
in het handelsverkeer brengen...
278 00:16:25:10 00:16:28:17
die voldoen
aan de essentiële eisen in die richtlijnen.
279 00:16:28:20 00:16:32:01
Ik wil even leren uit het verleden, want
in het verleden, Jomima zei dat ook al...
280 00:16:32:04 00:16:36:05
was er een ledlamp, en de eerste ledlampen
zorgden voor vergelijkbare problemen.
281 00:16:36:08 00:16:39:04
In de Rotterdamse haven waren er storingen.
Wat waren dat voor storingen?
282 00:16:39:07 00:16:44:00
De luchtverkeersleiding had een probleem
met een van de back-upsystemen.
283 00:16:44:03 00:16:47:20
Die werd behoorlijk verstoord
door ledlampen...
284 00:16:47:23 00:16:52:04
die in halogeenarmaturen waren aangelegd.
Dan zit er een dimmer aan...
285 00:16:52:07 00:16:56:14
Nou, een halogeenarmatuur met dimmer en
ledlampen, dat is geen gelukkige combinatie.
286 00:16:56:17 00:16:58:21
Sterker nog, ik heb het
thuis ook wel eens geprobeerd...
287 00:16:58:24 00:17:01:17
maar het knippert alle kanten op.
-Ja. Inderdaad, ja. Maar goed...
288 00:17:01:20 00:17:05:06
En de luchtverkeersleiding
had daar best wel veel last van, en...
289 00:17:05:09 00:17:07:06
En hoe hebben jullie dat toen opgelost?
290 00:17:07:09 00:17:09:12
In ieder geval
door de installatie uit laten schakelen...
291 00:17:09:15 00:17:11:04
en dat was dan vrij makkelijk...
292 00:17:11:07 00:17:14:12
omdat het een combinatie is
van een armatuur en een lamp.
293 00:17:14:15 00:17:17:09
Kijken wij naar het probleem
in het Rotterdamse havengebied...
294 00:17:17:12 00:17:20:07
waarbij dus
een bepaald type scheepvaartcommunicatie...
295 00:17:20:10 00:17:25:05
plat werd gelegd in een havendeel
door een ledlamp of door ledlampen...
296 00:17:25:08 00:17:29:08
dan hebben we gezegd... Die ledlamp hebben
we onderzocht in ons meetlaboratorium...
297 00:17:29:11 00:17:33:17
en die voldeed niet
en die heb ik van de markt af laten halen.
298 00:17:33:20 00:17:36:22
Maar dat was natuurlijk
een Europees product.
299 00:17:37:00 00:17:38:20
Dus dat is
in heel Europa van de markt gehaald.
300 00:17:38:23 00:17:43:21
Ja, want als markttoezichthouder informeer
ik ook mijn collega-markttoezichthouders...
301 00:17:43:24 00:17:45:14
in andere lidstaten...
302 00:17:45:17 00:17:49:14
en ik doe dan een verzoek om dat in heel
Europa van de markt af te laten halen.
303 00:17:49:17 00:17:52:23
Zijn er al omvormers
waar je deze analogie zou kunnen trekken?
304 00:17:57:21 00:18:01:10
Nee, want het van de markt halen...
305 00:18:01:13 00:18:03:20
Mijn handelen, of
het handelen van het Agentschap Telecom...
306 00:18:03:23 00:18:09:07
moet altijd proportioneel zijn. En
ik heb nog geen proportionaliteit gezien...
307 00:18:09:10 00:18:12:00
als ik zeg van: Nou,
deze moet van de markt af gehaald worden...
308 00:18:12:03 00:18:16:14
een recall of een andere interventie,
dus ik ga veel liever...
309 00:18:16:17 00:18:19:15
Ik ga veel liever met die fabrikanten
in gesprek om te kijken van:
310 00:18:19:18 00:18:23:18
Goh, produceer nou apparatuur
die voldoet aan de richtlijnen.
311 00:18:23:21 00:18:26:10
Want, Leon, dan zijn we
bij het punt van de fabrikant.
312 00:18:26:13 00:18:29:17
We hadden het net over de installateur,
die moet een goeie opleiding volgen...
313 00:18:29:20 00:18:33:05
om het goed aan te leggen
en niet bezuinigen op minder kabels.
314 00:18:33:08 00:18:35:19
En die fabrikant...
Zijn jullie ook met die fabrikanten bezig...
315 00:18:35:22 00:18:39:05
om te zorgen
dat er dus betere spullen op de markt komen?
316 00:18:39:08 00:18:43:22
Absoluut. Weet je, er is dus...
Elk nieuw model dat uitkomt...
317 00:18:44:00 00:18:47:12
gaat steeds beter voldoen natuurlijk
aan allerlei eisen.
318 00:18:47:15 00:18:51:12
Ik vind die proportionaliteit
dan ook belangrijk, dat je niet op...
319 00:18:51:15 00:18:54:00
Als je kijkt
naar wat er allemaal al in het veld staat...
320 00:18:54:03 00:18:57:24
dat er oudere types zijn
die problemen zouden kunnen veroorzaken...
321 00:18:58:02 00:19:03:00
dat je daar niet alles op baseert, dus
er komt nog heel veel bij, komende jaren...
322 00:19:03:03 00:19:08:01
en dat is wel van de nieuwste technologie,
dus dat zal echt wel een verschil maken.
323 00:19:08:04 00:19:10:08
Ik vind wel
dat het voorbeeld ook aantoont...
324 00:19:10:11 00:19:12:14
We hebben het de hele tijd
over een ledlamp gehad...
325 00:19:12:17 00:19:15:14
dat het ook wel belangrijk is om te
onderzoeken, als er ergens problemen zijn...
326 00:19:15:17 00:19:17:15
of dat dan wel van dat zonnepaneel af komt.
327 00:19:17:18 00:19:22:12
Omdat er, zeker in residentiële omgeving,
gewoon veel andere storingsbronnen zijn...
328 00:19:22:15 00:19:25:06
en we weten uit onze praktijk,
dat horen we ook van de fabrikanten...
329 00:19:25:09 00:19:27:16
dat al snel wordt geroepen:
Het is het zonnepaneel.
330 00:19:27:19 00:19:32:23
En als je er dan bij gaat kijken, is het
die power line adaptor die in huis zit.
331 00:19:33:01 00:19:36:11
Je wilt niet de kop van jut worden
van de particuliere belegger in de markt.
332 00:19:36:14 00:19:40:01
Ik denk dat het heel belangrijk is dat je
goed onderzoek doet. Dat we hier veel...
333 00:19:40:04 00:19:42:22
Daar werken wij natuurlijk ook graag
aan mee, dat dat goed boven tafel komt.
334 00:19:43:00 00:19:45:16
Komen er mooie technische vragen binnen?
-Jazeker.
335 00:19:45:19 00:19:47:09
En vanuit het publiek krijg ik de opmerking:
336 00:19:47:12 00:19:50:00
We hebben het nu over omvormers,
maar we hebben ook andere apparaten.
337 00:19:50:03 00:19:53:18
We hebben ook optimizers,
waar ook problemen mee zouden kunnen zijn.
338 00:19:53:21 00:19:57:16
Dat was een vraag van Robert, en Frits
zegt: Hoe zit het nu met micro-omvormers?
339 00:19:57:19 00:20:00:04
Die omvormers
die onder het paneel zelf zitten.
340 00:20:01:04 00:20:02:16
Antwoord?
-Ja.
341 00:20:02:19 00:20:05:09
Dat zijn ook
componenten van installaties...
342 00:20:05:12 00:20:11:24
optimizers, EPP-trackers, micro-omvormers,
dat achter elk paneel al een omvormer zit.
343 00:20:12:02 00:20:17:06
Ook daar kijken wij als toezichthouder naar
en meten we die apparatuur, dus...
344 00:20:17:09 00:20:20:15
Het is afhankelijk
van het merk van de installatie...
345 00:20:20:18 00:20:24:20
of een component in meerdere of mindere
mate stoort. Componenten zijn ook...
346 00:20:24:23 00:20:26:12
Kan allemaal op een manier storen.
-Ja, ja.
347 00:20:26:15 00:20:28:06
Even naar de toekomst kijken.
348 00:20:28:09 00:20:33:13
Er komen ongelooflijk veel zonnepanelen bij,
de komende jaren.
349 00:20:33:16 00:20:36:19
We zijn nog maar aan het begin
van die transitie, zullen we maar zeggen.
350 00:20:36:22 00:20:40:15
En het wordt, ook op allerlei andere
manieren, steeds drukker in de ether.
351 00:20:40:18 00:20:44:01
En als agentschap moet jullie
daar een beetje de spelregels bewaken...
352 00:20:44:04 00:20:46:18
en zorgen
dat het voor iedereen haalbare kaart wordt.
353 00:20:46:21 00:20:49:16
Als je nou kijkt
naar die enorme drukte in de ether...
354 00:20:49:19 00:20:54:13
zullen we dan de normen, voor bijvoorbeeld
zonnepanelen, moeten gaan aanscherpen?
355 00:20:56:04 00:20:59:14
Ja, dat is al een hele kluif werk...
356 00:20:59:17 00:21:03:12
want die normen
worden internationaal vastgelegd.
357 00:21:03:15 00:21:06:07
Oké, maar als jij een toverstafje hebt
en je hebt die invloed in Europa...
358 00:21:06:10 00:21:09:15
zou dat wel prettig zijn
voor de werkbaarheid van het systeem?
359 00:21:10:24 00:21:15:04
Een norm is een hulpmiddel voor fabrikanten
en importeurs om aan te tonen...
360 00:21:15:07 00:21:18:02
dat hun product voldoet
aan de bovenliggende richtlijn...
361 00:21:18:05 00:21:21:18
de radioapparatenrichtlijn
of de EMC-richtlijn in dezen.
362 00:21:21:21 00:21:26:24
En in die EMC-richtlijn staat:
Jij mag niet storen...
363 00:21:27:02 00:21:30:23
en je moet in bepaalde mate
ongevoelig zijn voor storing.
364 00:21:31:01 00:21:34:17
Dus dat is voor mij de belangrijkste.
En die normen die eronder liggen...
365 00:21:34:20 00:21:38:05
die zijn er alleen maar voor
om het makkelijker te maken...
366 00:21:38:08 00:21:41:05
om aan te tonen dat je aan die richtlijn
voldoet. Dus je mag niet storen.
367 00:21:41:08 00:21:44:15
Maar een fabrikant maakt natuurlijk een
product dat precies aan die norm voldoet.
368 00:21:44:18 00:21:47:23
Als hij hem strenger maakt dan de norm, dat
kan, dan maakt hij een high-end product...
369 00:21:48:01 00:21:51:23
maar dan kan hij niet de massamarkt op.
Of hij is duurder. Dat doet hij niet.
370 00:21:52:01 00:21:54:10
Nee, als dat componenten scheelt...
-Dus als we willen...
371 00:21:54:13 00:21:57:12
Dus als we willen dat er
componenten komen die minder storen...
372 00:21:57:15 00:21:59:13
dan zullen we
Europees de normen moeten aanscherpen.
373 00:21:59:16 00:22:03:18
Ja, maar het is gewoon mogelijk
om goeie producten te produceren...
374 00:22:03:21 00:22:07:09
die ook concurrerend zijn.
-Mag ik daar even op inbreken?
375 00:22:07:12 00:22:10:04
Want ik heb een interessante vraag
die daar op inhaakt.
376 00:22:10:07 00:22:13:02
Want Jan die zegt:
Ik kan ook een installatie hebben...
377 00:22:13:05 00:22:16:04
die bestaat uit componenten
die allemaal CE-gemarkeerd zijn...
378 00:22:16:07 00:22:18:16
maar in samenstel
toch nog storing veroorzaken.
379 00:22:18:19 00:22:22:13
Wat doet het Agentschap Telecom
daar dan aan?
380 00:22:22:16 00:22:28:04
Ja, dat klopt. Want CE plus CE
hoeft niet CE uiteindelijk te zijn.
381 00:22:28:07 00:22:32:04
En... Dan kom je in de discussie van:
382 00:22:32:07 00:22:35:06
Is iets een vaste installatie
of is iets een apparaat?
383 00:22:35:09 00:22:39:13
En we hebben gekozen, althans...
Als PV-installaties...
384 00:22:39:16 00:22:42:20
de componenten daarvan
die beschouwden wij als apparaten.
385 00:22:42:23 00:22:46:07
En er zitten maar een aantal,
een of twee, actieve componenten in...
386 00:22:46:10 00:22:50:14
met name de inverters,
soms de micro-inverters of de optimizers.
387 00:22:50:17 00:22:53:12
En daar kijken wij het meeste naar.
388 00:22:53:15 00:22:56:17
Maar ik ben het eens
met de opmerking van CE.
389 00:22:56:20 00:23:00:10
Als elk apparaat CE is,
hoeft het samenstel van die apparaten...
390 00:23:00:13 00:23:04:17
nog niet te voldoen aan die eisen, en...
-Nee, maar dat roept dus de vraag op...
391 00:23:04:20 00:23:06:23
Kom ik toch weer terug op mijn vraag,
of als je, zeg maar...
392 00:23:07:01 00:23:11:08
de overall-normen aanscherpt,
dan los je misschien dat probleem op...
393 00:23:11:11 00:23:15:00
dat dat samenspel
wél onder een bepaald level blijft.
394 00:23:15:03 00:23:19:10
Als we lagere limieten
in de normen opnemen...
395 00:23:19:13 00:23:23:01
omdat dan de fabrikant kan aantonen dat hij
aan de bovenliggende richtlijn voldoet...
396 00:23:23:04 00:23:27:01
ja, dan heb je minder kans op storing.
-Hoe zit Holland Solar in die discussie?
397 00:23:27:04 00:23:30:13
Nou ja, wat belangrijk is... Er werd
net al gezegd, er komt nog heel veel aan.
398 00:23:30:16 00:23:34:03
We hebben nu ongeveer 10 gigawatt aan
geïnstalleerd vermogen in Nederland staan...
399 00:23:34:06 00:23:40:20
aan zonnepanelen, en voor 2030
wordt er gestreefd naar 50 a 60 gigawatt.
400 00:23:40:23 00:23:45:06
Dus dan praat je
over vijf à zes keer zo veel.
401 00:23:45:09 00:23:50:06
Gewoon eens. Dus moet gewoon zorgen dat de
manier van installeren plus de fabricaten...
402 00:23:50:09 00:23:56:11
dat die niet
heel erg veel bijdragen aan dat uitzenden.
403 00:23:56:14 00:23:58:06
Maar je moet er ook rekening mee houden...
404 00:23:58:09 00:24:02:17
naast zonnepanelen en alles anders
wat er nog aan omvormers bij komt overal...
405 00:24:02:20 00:24:05:04
dat er wel... Er komt steeds meer, dus...
406 00:24:05:07 00:24:09:01
In het vorige gesprek hebben we
het wel eens gehad over een menigte die...
407 00:24:09:04 00:24:11:20
Wat geroezemoes, hoe kom je daar bovenuit.
408 00:24:11:23 00:24:14:09
Die menigte groeit
en dat gaan we niet tegenhouden.
409 00:24:14:12 00:24:16:22
Dat is nou eenmaal wat we
aan doelstellingen hebben in Nederland.
410 00:24:17:00 00:24:19:01
Als ik de menigte
stil wil krijgen als dagvoorzitter...
411 00:24:19:04 00:24:21:11
dan heeft hard schreeuwen
ook niet altijd zin.
412 00:24:21:14 00:24:25:00
Nee, maar je zal toch ook moeten kijken,
hoe ga je om met die situatie...
413 00:24:25:03 00:24:29:06
en dat gaat misschien toch ook wel over hoe
zorg je nou dat je de ontvangst goed krijgt.
414 00:24:29:09 00:24:33:08
Even een voorbeeld. Wat een van
de fabrikanten mij vertelde is dat je...
415 00:24:33:11 00:24:36:01
in Drenthe heb je de LOFAR-installatie.
416 00:24:36:04 00:24:41:03
In een kilometer omtrek mag je daar
gewoon geen uitzending hebben van straling.
417 00:24:41:06 00:24:45:10
En daar is dus met rigoureuze maatregelen,
met kooien van Faraday zijn al die zend...
418 00:24:45:13 00:24:47:19
Alles wat uit kan zenden is afgeschermd.
419 00:24:47:22 00:24:49:24
Dat is heel rigoureus,
en dat willen we ook niet...
420 00:24:50:02 00:24:53:09
maar het is niet alleen maar,
daar ging een van die vragen over...
421 00:24:53:12 00:24:56:21
het is niet alleen maar waar het uitzendt,
maar je zal ook na moeten denken...
422 00:24:56:24 00:25:01:05
hoe gaan we om met deze nieuwe situatie
waar die menigte steeds groter wordt?
423 00:25:01:08 00:25:03:19
Die wordt steeds groter, de drukte
in de ether wordt steeds groter.
424 00:25:03:22 00:25:08:15
De vraag is of die plek nou ethertechnisch
dus de rustigste plek is om te wonen.
425 00:25:08:18 00:25:12:04
Ik denk het wel, ja. In de omgeving
van LOFAR-installaties is het goed radio...
426 00:25:12:07 00:25:14:14
Mensen die zeggen dat ze last hebben...
427 00:25:14:17 00:25:16:17
de vraag is altijd
of dat daadwerkelijk verklaard is...
428 00:25:16:20 00:25:18:24
maar zeggen dat ze last hebben
van die radiofrequenties...
429 00:25:19:02 00:25:21:07
Daar hebben ze geen last.
-...die moeten daar een hutje kopen.
430 00:25:21:10 00:25:23:17
Eelco, help ons,
je hebt er een pollvraag over klaarstaan...
431 00:25:23:20 00:25:26:24
van hoe moeten we hier nou mee omgaan?
-Dat klopt. En de pollvraag luidt als volgt:
432 00:25:27:02 00:25:30:24
Wat zou er moeten gebeuren om
die storing door zonnepanelen op te lossen?
433 00:25:31:02 00:25:32:12
En ik heb voor u drie antwoorden.
434 00:25:32:15 00:25:35:15
Optie A, en klik daar even op
als u het daarmee eens bent:
435 00:25:35:18 00:25:38:24
De normen die voor de aanleg gelden
van zonnepanelen, die moeten strenger.
436 00:25:39:02 00:25:41:20
Dus los het probleem op
aan de kant van de zonnepanelen.
437 00:25:41:23 00:25:45:13
Optie B: De zenders die last ondervinden
van die storing...
438 00:25:45:16 00:25:47:13
die moeten
gewoon maar wat harder gaan zenden.
439 00:25:47:16 00:25:50:15
Dus de verstoorde zenders
moeten wat harder gaan zenden.
440 00:25:50:18 00:25:53:03
Of optie C:
Het zal toch beide moeten gebeuren.
441 00:25:53:06 00:25:58:17
En de normen moeten strenger en de zenders
die zullen wat harder moeten gaan zenden.
442 00:25:58:20 00:26:01:17
En terwijl u bezig bent
met het beantwoorden van deze vraag...
443 00:26:01:20 00:26:07:12
doe dat ook gerust, gooi ik even
een andere vraag erin die ik zie komen.
444 00:26:07:15 00:26:08:21
Mimi die merkt op van:
445 00:26:08:24 00:26:12:16
Ja, als er nu al zo veel omvormers zijn
die niet van de markt gehaald worden...
446 00:26:12:19 00:26:15:24
en we zijn eigenlijk al jarenlang bezig
met het aanleggen van zonnepanelen...
447 00:26:16:02 00:26:20:05
hebben we dan wel een echt probleem?
Want we zien dit dus al jaren.
448 00:26:20:08 00:26:23:01
Ja, dat is wel een interessante vraag.
449 00:26:23:04 00:26:27:03
Ik probeerde het webinar te starten met aan
jou te vragen: Hoe groot is dit probleem?
450 00:26:27:06 00:26:31:12
Nee. Ja. Ja, kijk...
De signalen die wij krijgen...
451 00:26:31:15 00:26:36:16
van die storing op het politie-,
brandweer-, en ambulancenetwerk, dat...
452 00:26:38:13 00:26:42:00
daar acteren wij op.
-Die signalen zijn er dus nog steeds.
453 00:26:42:03 00:26:44:19
Het is nog niet opgelost.
-Dat is nog niet opgelost.
454 00:26:44:22 00:26:46:24
Daar gaan we...
Daar zijn we wel druk mee aan de slag...
455 00:26:47:02 00:26:49:23
maar die zijn nog niet opgelost. En...
456 00:26:50:01 00:26:53:18
Maar ik moet ook verder in de toekomst
kijken. Zoals Leon ook al zegt van:
457 00:26:53:21 00:26:56:18
Goh, we gaan van 10 naar 30, 50?
-50 à 60.
458 00:26:56:21 00:27:01:13
50 gigawatt. Dus er komen veel meer
van dit soort apparaten op de markt.
459 00:27:01:16 00:27:03:01
PV-installaties.
460 00:27:03:04 00:27:07:05
In de energietransitie zullen we ook gaan
kijken naar lokale opslag van energie.
461 00:27:07:08 00:27:10:12
Er komen misschien accupakketten thuis,
daar zit ook een schakelende component in.
462 00:27:10:15 00:27:15:11
Dus die ethervervuiling, etherafval,
waar Jomima het over had...
463 00:27:15:14 00:27:17:16
dat zal een steeds groter probleem worden.
464 00:27:17:19 00:27:22:06
Want dat vertaalt zich in een stijgende
ruisvloer, zoals we dat mooi noemen...
465 00:27:22:09 00:27:24:08
en dat betekent dat de gewenste zenders...
466 00:27:24:11 00:27:28:12
onze mobiele telefoontjes
of onze radio-ontvangst, al die...
467 00:27:28:15 00:27:32:07
die moeten straks harder gaan zenden
om toch ontvangen te kunnen worden.
468 00:27:32:10 00:27:35:13
En dat lijkt me niet de bedoeling,
in de energietransitie niet...
469 00:27:35:16 00:27:37:19
want dat levert
veel meer stroomverbruik op...
470 00:27:37:22 00:27:41:01
en je krijgt steeds meer elektromagnetische
velden in de ether staan.
471 00:27:41:04 00:27:43:13
Dus, kijkend naar de poll,
want ik heb de uitslag hier binnen...
472 00:27:43:16 00:27:46:03
Wat moet er gebeuren om storingen
door zonnepanelen op te lossen...
473 00:27:46:06 00:27:49:22
zegt 90% van de kijkers:
De normen voor die zonnepanelen...
474 00:27:50:00 00:27:52:23
en daarmee bedoelen we dus alle
installaties eromheen, moeten strenger...
475 00:27:53:01 00:27:56:19
en slechts 2% zegt: harder zenden...
476 00:27:56:22 00:28:02:07
en 8% zegt,
dus allebei hele kleine groepen: allebei...
477 00:28:02:10 00:28:05:21
oftewel de normen worden strenger
als het aan onze kijkers ligt, Leon.
478 00:28:05:24 00:28:08:13
Ja. Ik snap natuurlijk
dat dat zo geantwoord wordt.
479 00:28:08:16 00:28:10:16
Ik hoop dat ik heb kunnen schetsen...
480 00:28:10:19 00:28:12:23
dat daarmee
het probleem nog niet helemaal weg is...
481 00:28:13:01 00:28:17:10
vanwege het feit
dat die menigte steeds groter wordt. Daar...
482 00:28:17:13 00:28:21:04
Ja, maar jouw argument is toch juist
een argument om daar wel op in te zetten.
483 00:28:21:07 00:28:24:11
Dat we zorgen
dat we niet CE plus CE plus CE...
484 00:28:24:14 00:28:26:19
in één keer toch nog in de problemen zitten.
-Nee, maar goed...
485 00:28:26:22 00:28:28:22
het is wel een dilemma
hoe je dat dan oplost, want ik...
486 00:28:29:00 00:28:31:21
Wat is het dilemma dan? Dat het geld kost?
-Nou ja, kijk...
487 00:28:31:24 00:28:35:20
Een simpel rekensommetje:
Je mag een bepaald storingsniveau hebben...
488 00:28:35:23 00:28:37:06
en er komt steeds meer bij...
489 00:28:37:09 00:28:40:13
dus gemiddeld moet dan ook
het storingsniveau steeds lager worden...
490 00:28:40:16 00:28:42:24
en is dat technisch haalbaar?
Ja, ik weet het niet.
491 00:28:43:02 00:28:46:14
Voor de groep waar ik mee praat,
de fabrikanten van omvormers...
492 00:28:46:17 00:28:48:11
kun je daar natuurlijk goed naar kijken...
493 00:28:48:14 00:28:51:01
maar ja, dat is
maar een van de vele zendenden...
494 00:28:51:04 00:28:53:12
Maar die zijn gewoon, laten we
de koe maar bij de hoorns vatten...
495 00:28:53:15 00:28:57:20
bang voor een level playing field-
discussie en bang om in een land te komen...
496 00:28:57:23 00:29:01:15
waarin de normen strenger zijn
dan in een ander land, et cetera et cetera.
497 00:29:01:18 00:29:03:19
Dus zij willen...
498 00:29:03:22 00:29:07:05
Uiteindelijk zijn fabrikanten
en ook installateurs nooit heel blij...
499 00:29:07:08 00:29:09:17
als een overheid zegt:
De regels worden strenger.
500 00:29:09:20 00:29:11:21
Nee, nee, maar goed...
Maar ze zijn daar niet bang voor.
501 00:29:11:24 00:29:14:05
Het moet alleen proportioneel zijn,
dat is belangrijk...
502 00:29:14:08 00:29:17:01
dus het moet ook in de timing goed gaan.
503 00:29:17:04 00:29:21:18
En natuurlijk wordt er keihard gewerkt
om dat stralen naar beneden te brengen.
504 00:29:21:21 00:29:24:22
Dat is absoluut aan de orde.
-Harder zenden, kan dat überhaupt?
505 00:29:26:11 00:29:28:18
Ja, dat kan. Ik bedoel...
506 00:29:28:21 00:29:35:02
Als een zendinstallatie niet die weg
kan overbruggen door te veel etherafval...
507 00:29:35:05 00:29:38:04
ja, dan moet je harder gaan zenden.
-En dan komt BNR wat harder binnen.
508 00:29:38:07 00:29:41:17
Ja, dan komt BNR...
Die zal wat verder reiken.
509 00:29:41:20 00:29:43:02
Dat vinden wij wel fijn...
510 00:29:43:05 00:29:45:24
want we hebben nog een aantal witte vlekken
her en der in Nederland...
511 00:29:46:02 00:29:48:06
omdat wij natuurlijk
een commerciële nieuwszender zijn...
512 00:29:48:09 00:29:50:17
en we kunnen niet op
tegen de staatspropaganda van Radio 1.
513 00:29:50:20 00:29:54:09
Dat vinden wij heel lastig. Maar je zegt:
Dit is eigenlijk onwenselijk...
514 00:29:54:12 00:29:56:09
want die ether wordt heel vol.
-Ja. Weet je wel...
515 00:29:56:12 00:30:00:01
Je schreeuwt steeds harder tegen elkaar op
en dat wil je niet. Je wilt...
516 00:30:00:04 00:30:04:01
Wij van Agentschap Telecom
willen die ether zo schoon mogelijk houden.
517 00:30:04:04 00:30:07:03
En voor apparatuur
doen we dat met Markttoezicht...
518 00:30:07:06 00:30:12:23
en mijn collega's zullen ook alles doen
om die norm zo streng mogelijk te maken.
519 00:30:13:01 00:30:16:22
Alleen, dat is altijd een trade-off.
Altijd kom je in een compromissituatie.
520 00:30:17:00 00:30:20:10
Ik kan het heel streng maken,
maar dat gaat heel veel geld kosten.
521 00:30:20:13 00:30:23:10
Slotvraag. Volgend jaar vlak voor kerst
zitten we hier weer...
522 00:30:23:13 00:30:26:06
of in een congreszaal omdat het weer mag,
zou ook leuk zijn...
523 00:30:26:09 00:30:29:23
Hebben we hier dan
een relevante stap in kunnen zetten?
524 00:30:30:01 00:30:34:04
Ik denk in de bewustwording
bij fabrikanten en importeurs...
525 00:30:34:07 00:30:36:04
dat we daar zeker
stappen in kunnen gaan zetten...
526 00:30:36:07 00:30:44:06
En bij consumenten en bedrijven die in
enorme snelheid die zonnepanelen aanleggen?
527 00:30:44:09 00:30:46:12
Daar ligt ook een verantwoordelijkheid.
-Ja. Absoluut.
528 00:30:46:15 00:30:48:04
Dat zijn meestal de installateurs.
529 00:30:48:07 00:30:50:05
Daar ligt
ook een enorme verantwoordelijkheid...
530 00:30:50:08 00:30:53:22
dat ze die apparatuur, die installaties,
goed op de daken aanleggen...
531 00:30:54:00 00:30:57:06
Maar nogmaals, de installateur is degene
die ik inhuur als consument om dat te doen.
532 00:30:57:09 00:31:00:03
Vind je dat er ook een bewustwording
moet komen bij de consument zelf...
533 00:31:00:06 00:31:03:10
of bij het bedrijf zelf waarvan ze
de kippenschuur vol leggen met panelen?
534 00:31:03:13 00:31:05:04
Of kun je dat eigenlijk niet vragen?
535 00:31:05:07 00:31:08:18
De kippenschuur met duizend panelen op het
dak is meer een professionele installatie...
536 00:31:08:21 00:31:10:13
vind ik dan. Bij de consumenten thuis...
537 00:31:10:16 00:31:14:06
Het zou fijn zijn als de consument
bewust is van of iemand stoort...
538 00:31:14:09 00:31:18:16
of je stoort, ja of nee. Dat is onderdeel
van een social-mediacampagne...
539 00:31:18:19 00:31:21:15
die we volgend jaar gaan starten, van:
Stoor ik, ja of nee?
540 00:31:21:18 00:31:23:04
Dat is best wel belangrijk.
541 00:31:23:07 00:31:25:08
En staat het
boven aan de agenda, bij Holland Solar?
542 00:31:25:11 00:31:27:10
De branche
is het gewoon aan zijn stand verplicht...
543 00:31:27:13 00:31:30:03
om dit gewoon professioneel op te lossen,
dus dat...
544 00:31:30:06 00:31:32:21
Holland Solar werkt ook samen
met Techniek Nederland...
545 00:31:32:24 00:31:35:01
om dit gewoon
goed onder de aandacht te brengen.
546 00:31:35:04 00:31:38:06
Ja, en tegen alle zendamateurs
die gekeken hebben, zeg jij: Blijf melden.
547 00:31:38:09 00:31:42:15
Blijf melden. Ja, ja. En wij zullen
er zo veel mogelijk aan doen, dus...
548 00:31:42:18 00:31:45:00
Leuk dat jullie gekeken hebben, jongens.
Hartstikke fijn.
549 00:31:45:03 00:31:47:15
Ik dank Erik Lucas en Leon Straathof...
550 00:31:47:18 00:31:50:14
voor dit gesprek
over de storingen van de zonnepanelen...
551 00:31:50:17 00:31:52:24
maar zij willen
heel graag met jullie doorpraten.
552 00:31:53:02 00:31:56:12
Daar zal Eelco zo kort tekst en uitleg
over geven hoe dat dan werkt.
553 00:31:56:15 00:31:59:05
Om drie uur ben ik op dit podium
in ieder geval weer terug...
554 00:31:59:08 00:32:01:23
met alweer het laatste webinar
van Opstap naar Weerbaarheid...
555 00:32:02:01 00:32:04:07
op deze symposiumdag van het Agentschap...
556 00:32:04:10 00:32:08:22
en die laatste sessie gaat over
de risicoanalyse digitale continuïteit.
557 00:32:09:00 00:32:11:16
Dat zijn drie dure woorden
om te kijken naar laadpalen...
558 00:32:11:19 00:32:17:02
en hoe we zorgen dat we daar de risico's
en de storingen van zo laag mogelijk houden.
559 00:32:17:05 00:32:20:14
En dan gaan we het ook uitgebreid hebben
over cyber en hacken.
560 00:32:20:17 00:32:23:23
Nou, dat is om drie uur.
Eelco, hoe praten we nu verder?
561 00:32:24:01 00:32:28:02
Ja, dank je wel. Het gesprek aan tafel hier
is nu afgelopen, maar we gaan verder.
562 00:32:28:05 00:32:32:03
U gaat verder met de sprekers,
met Leon Straathof en Erik Lucas...
563 00:32:32:06 00:32:34:22
in een online netwerkomgeving.
564 00:32:35:00 00:32:38:06
Dat doen we met een tool,
die noemen we Wonder.
565 00:32:38:09 00:32:41:04
U heeft een linkje naar Wonder
ontvangen via de mail.
566 00:32:41:07 00:32:44:15
De link verschijnt ook nog eventjes
voor de herinnering in de chat.
567 00:32:44:18 00:32:48:14
Klikt u op de link, dan komt u
in een aparte web browse-omgeving...
568 00:32:48:17 00:32:54:04
waar u met een audio-videoverbinding al
uw vragen kan stellen aan Leon of aan Erik.
569 00:32:54:07 00:32:56:21
En ik weet dat er
heel veel vragen voorbijgekomen zijn...
570 00:32:56:24 00:33:00:07
over cyber-aspecten
van zonnepaneelapparatuur...
571 00:33:00:10 00:33:03:00
heel veel vragen
over storingsniveaus van C2000...
572 00:33:03:03 00:33:04:23
die we helaas
niet hebben kunnen beantwoorden...
573 00:33:05:01 00:33:08:13
maar die vragen kunt u nu
rechtstreeks stellen aan de sprekers.
574 00:33:08:16 00:33:10:12
Dus doe dat vooral. Ga naar Wonder.
575 00:33:10:15 00:33:15:04
Bent u in de Wonder-omgeving, dan ziet u
dat u een klein poppetje geworden bent.
576 00:33:15:07 00:33:18:12
U kunt met uw muis klikken,
ergens op het scherm...
577 00:33:18:15 00:33:21:12
dan loopt uw poppetje
naar de muispointer toe.
578 00:33:21:15 00:33:23:20
U ziet ook op het scherm de sprekers staan.
579 00:33:23:23 00:33:27:12
En de sprekers zijn makkelijk te herkennen,
want die hebben allemaal een gele rand.
580 00:33:27:15 00:33:29:20
U ziet ook
een aantal poppetjes met een blauwe rand...
581 00:33:29:23 00:33:32:15
dat zijn de hosts van Agentschap Telecom.
582 00:33:32:18 00:33:35:13
Komt u er even niet uit,
ga naar een van de blauwe poppetjes toe...
583 00:33:35:16 00:33:39:17
of zij komen naar u toe
en ze leggen uit hoe het systeem werkt.
584 00:33:39:20 00:33:43:24
Dus Leon Straathof en Eric Lucas begeven
zich nu naar de laptop die klaarstaat...
585 00:33:44:02 00:33:47:08
zodat ze met u kunnen praten
in een live audio-videoverbinding...
586 00:33:47:11 00:33:50:17
daar kunt u al uw vragen stellen.
587 00:33:50:20 00:33:56:05
Volgt u zo meteen nog de laatste webinar,
de demo van het hacken van een laadpaal...
588 00:33:56:08 00:34:00:04
dan zie ik u weer terug in deze omgeving,
maar wel via een andere link.
589 00:34:00:07 00:34:02:08
U heeft die link ontvangen
via een apart mailtje.
590 00:34:02:11 00:34:04:18
Elk van de webinars heeft z'n eigen linkje.
591 00:34:04:21 00:34:08:02
Dus zorg dat u
in de goeie omgeving terechtkomt.
592 00:34:08:05 00:34:11:21
Voor nu, dank u wel. Ik zou zeggen:
Ga naar de Wonder-omgeving...
593 00:34:11:24 00:34:15:14
en veel plezier
met Erik Lucas en Leon Straathof.